Clou finisażu stanowił około 20-minutowy pokaz filmu Die Hooligans der Festung Breslau Michała Sikorskiego, któremu towarzyszyła improwizacja muzyczna wykonywana przez autora filmu (instrumenty dęte) i Wojciecha Pukocza (gitara). Przetwarzane elektronicznie dźwięki instrumentów przypominały czasem "gadającą" gitarę Hendrixa, innym razem pobrzmiewały odjazdową muzyką Neila Younga do "Truposza". Sam film złożony został z "urywków przedwojennych wrocławskich kronik filmowych" i prywatnych filmów sprzed 1945 r., kończy się scenami walk, ostrzeliwania (czy Wrocławia/Breslau?) przez katiusze itp. Obszar ekranu podzielony był na dwa sąsiadujące ze sobą prostokątne pola, w których biegły zasadniczo niezależnie wątki filmowe. Pas "tła" u góry i u dołu zajmowały projekcje układające się jakby w ornamnetalny, dekoracyjny wzór, tworzony chyba z owego "skupionego na detalu obrazu miasta" współczesnego; niekiedy następowała z niego przebitka na główne pole ekranu. Wykorzystane Kroniki może i były wyprodukowane w studio we Wrocławiu, ale pokazywały nie tylko Wrocław/Breslau, mignęła mi np. charakterystyczna wieża kościoła w Krzeszowie. Nie jestem też pewien, czy sceny radosnego powitania żołnierzy niemieckich mogły pochodzić z Wrocławia lub nawet z Dolnego Śląska - kiedy i przy jakiej okazji? Wymowę filmu sprowadzić można do klasycznego następstwa: zadowolenie ze zwykłego życia - upajanie się początkowymi sukcesami wojennymi - buta zwycięzców - klęska i zasłużona kara. Jaką rolę przypisał autor owym "detalom" współczesnego miasta (zapamiętałem kwitnący kasztan) trudno mi dociec. Na pewno uniknął w ten sposób prostej przekładki na propagandowy film o odbudowie zniszczonego miasta. Natomiast tytuł wydaje się pobrzmiewać zbytnio uproszczonym i niezrozumiałym przełożeniem na współczesność walczących ze sobą kibiców, czy raczej kiboli, bo chyba nie chodziło tu konkretnie o fanatyków West Ham United. Tym niemniej jako zainteresowany miastem obejrzałem (i wysłuchałem) w całości.
Wystawa pomyślana była jako towarzysząca konferencji (a może na odwrót?) zorganizowanej przez prof. Annę Markowską z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego. Inaczej niż konferencja była ona jednak zasadniczo skupiona na problemie Breslau albo też Niemcy-Polacy-doświadczenie wymiany ludności. Krzysztof Wałaszek zaprezentował zestaw swoich "hasłowych" obrazów.
Napisem działał też Krzysztof Furtas w swojej akcji uwiecznionej w zapisie filmowym. W okresie Euro 2012 stał w hali dworca kolejowego we Wrocławiu z kartką z napisem "Kinder der Nazis", jakby oczekując na w ten sposób określonych przybyszów. Największą zaletą tego filmu był chyba sam jego autor, który ubrany w skromny, czarny garnitur i pod krawatem umiał przybrać pozę nieśmiałego, nieco prowincjonalnego młodzieńca, trochę obco wyglądającego wśród turystycznego tłumu podróżnych w letnich strojach oraz nielicznych kibiców niemieckich. Pytanie jednak, na ile autentyczne i sensowne może być tak skierowane zapytanie o genealogię młodych i średniomłodych kibiców niemieckich. Co chciał autor tak naprawdę powiedzieć przez stawianie takiego pytania w tym miejscu i czasie?
Zupełnie inna z ducha była seria obrazów Andrzeja Klimczaka-Dobrzanieckiego, powstała już kilka lat temu. Eksploruje on w niej silnie przekształcony i zestetyzowany motyw jednego z wrocławskich epitafiów barokowych z nieczytelną inskrypcją, bo stworzoną tu malarsko z abstrakcyjnych znaków. Czy jest to wskazówka na czysto estetyczny charakter naszego odbioru tych nagrobnych pomników, niegdyś konkretnych i rozpoznawalnych, ale przez inną społeczność osób? My oczywiście przechodzimy obok nich oddzieleni od tej informacji barierą obcego języka i zawikłanej formy liter.
Interesujące były "ceglane" oprawy miniaturowych, archaizowanych fotografii dokumentujących barwne posadzki z sieni wrocławskich domów, zidentyfikowane adresami z niemieckimi nazwami ulic (Tomasz Bajer). Jak widać nowe pokolenia mogą ciągle na nowo odkrywać dla siebie i swoich rówieśnych wrocławski palimpsest. Robią to bez uprzedzeń i obaw i ciągle z neofickim zapałem. Nic nie szkodzi.
Ale na bohatera głównego tej prezentacji wyrósł klasyk wrocławski, czyli Jerzy Kosałka. Na wystawie pokazano cztery jego różne prace, poczynając od słynnej Bitwy pod Kłobuckiem. Najnowszym z pokazanych utworów była zjadliwa propozycja nowego krasnala do wrocławskiej galerii tych kiczowatych, acz cieszących się nieznośną popularnością wśród przewodników i turystów, paskudnych dodatków do miasta.
Kosałka zaprezentował model krasnala do wykonania z patynowanego brązu, ze złoconą czapeczką (trochę w formie zawadiackiej psiej kupy) i w masce gazowej, ze wskazaniem na umieszczenie na stopniach wejścia do ratusza wrocławskiego, w którym dyrektor Muzeum Miejskiego urządził przez lata coś w rodzaju hali sławnych wrocławian.
Krasnal Kosałki jest polemiką z wyborem do tej galerii chemika Fritza Habera, wynalazcy gazów bojowych użytych pod Verdun (18 tysięcy zabitych), a potem gazu Cyklon-B, używanego w komorach gazowych. Co wymazane, zostało przypomniane. Autorskie wyjaśnienie poniżej:
Uroczo nazwany "Cyklonik-Be" jest także znakomitym aktem prześmiewczym wobec całej tej hałastry krasnalskiej. Dwa zające za jednym strzałem!
Tylko kto zostanie sponsorem Cyklonika?
Entenmark
Wynalazek Fritza Habera, czyli nawozy sztuczne, a podsumowany jednym zdaniem na autorskim wyjaśnieniu, uratował już od śmierci głodowej więcej ludzkich istnień niż iperyt czy cyklon b zabił. Pewne i oczywiste jest to, że o ciemnej stronie jego działalności zapominać nam nigdy nie wolno. Ale interpretowanie tej postaci przez jej pryzmat może doprowadzić do sporych przekłamań. Cyklon B został wynaleziony przez Habera nie jako środek do zabijania ludzi, zaś sam Haber zmarł 5 lat przed rozpoczęciem drugiej wojny światowej. Pamiętajmy, że produkcja żywności dla połowy populacji naszego globu nadal odbywa się wyłącznie dzięki wynalazkowi syntezy amoniaku autorstwa Habera.
OdpowiedzUsuńPozdrowienia dla Entenmarka!
Oczywiście, to ważna uwaga. Stosując tę zasadę mielibyśmy problem z niejedną znaną postacią lub nagrodą jej imienia (np. Nobel). Artyście nie podoba się może w ogóle idea wspomnianej "Ruhmeshalle" w ratuszu i estetyka wstawionych tam pomników. Mnie też się nie podobają. Dostrzegł też Kosałka nadzwyczajną koincydencję z charakterem przedsiębiorstw reprezentowanych przez fundatorów popiersia. Tu można było się zastanowić, czy to najlepszy wybór. Co do krasnali - rozumiem, że tu panuje zgoda? Jakimś wyjściem byłaby para krasnali: jeden w masce gazowej, a drugi - nazwijmy go Amoniaczkiem - rozsypujący nawozy sztuczne :-)
OdpowiedzUsuńRzeczywiście, estetyka wystawionych w ratuszu pomników pozostawia wiele do życzenia (tak jakby we Wrocławiu nie było artystów, którzy mogliby wykonać je na poziomie!). Krasnali we Wrocławiu też jest już zdecydowanie za dużo. Boję się jednak, że ustawienie kolejnego na schodach ratusza (czy też kolejnych dwóch ;-)), zamiast stać się manifestacją sprzeciwu wobec śmiercionośnym wynalazkom chemicznym i wobec krasnalowemu szałowi, stałoby się po prostu kolejną "atrakcją turystyczną" bez głębszego przekazu (bo i po co studiować głębszy przekaz, skoro można cyknąć fotę i iść dalej). Co do koincydencji popiersie-fundatorzy - może najlepiej wybrać wariant optymistyczny i traktować ją nie jako złośliwy chichot historii, lecz jako swoistą formę ekspiacji :-)
OdpowiedzUsuńTen sam Anonimowy