Z kartonowego archiwum 7 (fałszerstwo u krzyżowców)

02 lipca 2009 Fałszerstwo u krzyżowców

Tematem  rzeką jest poprawianie historii. Dzieje się to również przy okazji prac konserwatorskich lub takich, które aspirują do tego miana. Wiadomo, że bywają znaczne problemy w interpretacji form i funkcji dzieł, o których czasem niewiele wiadomo. Że czasem niełatwo w burzy dyskusji naukowców i konserwatorów ustalić konsensus. Przykład, który dzisiaj zaprezentuję nie należy jednak do takich.  W ramach upiększania skweru (w dawnych wiekach cmentarza przykościelnego) przy kościele św. Macieja, należącego niegdyś do zakonu szpitalników, krzyżowców z czerwoną gwiazdą, odkryto pod cienką warstwą ziemi ceglany fundament. Dziwny był to mur. Stykał się pod kątem prostym ze ścianą prezbiterium, ale był wyraźnie do niej dostawiony. Od południa zamknięty był wielobocznie, a jego odcinek wschodni znikał pod ścianą budynku, w którym mieści się obecnie najfajniejsza księgarnia we Wrocławiu - "Kapitałka".  Zagadkowy to mur. Fundament, ale jakby nigdy nie użyty ostatecznie. Jego wierzchnia warstwa niespecjalnie nosiła ślady kolejnej, w jakimś czasie usuniętej. Może budowę porzucono? Cegła nosiła charakterystyczne ślady palców ręki wyrównującej miękką glinę w formie, rzecz spotykana przez cały czas nieużywania maszyn do produkcji cegieł, a więc nie tylko w średniowieczu. Wątek nie pozwalał na jednoznaczne datowanie, bo dominowały w nim naprzemienne warstwy ułożone główkami i wozówkami w licu muru (il. 1), a i ten układ bywał zaburzony.   Do prac nad uprzystępnieniem szanownej publiczności tego rewelacyjnego odkrycia przystąpił zespół, w którym rolę projektanta i bodaj głównego interpretatora odegrał dr Andrzej Legendziewicz z Politechniki Wrocławskiej  ... ? (III.2012: kiedyś sądziłem, że właśnie wymieniona osoba, ale to musiała być przypadkowa zbieżność działalności pana doktora w charakterze konsultanta przy pracach architektoniczno-konserwatorskich w tym kościele z powstaniem opisywanej pseudonaukowej rekonstrukcji; wskazał mi on uprzejmie, iż autorką projektu wyeksponowania była pani architekt Anna Morasiewicz). Efekt przeszedł wszelkie oczekiwania! Najpierw wymurowano mur powyżej poziomu gruntu, na oko ponad pół metra. Oczywiście wątek muru został "poprawiony" na gotycki, czyli na układ główka-wozówka, a dodatkowo podkreślony podmalowaniem cegieł (kolejny stopień wzmocnienia efektu gotyckiego) (il. 2).    Brakowało jeszcze interpretacji. Czym mogło być to zagadkowe coś, cośmy tu odkryli i tak pięknie zregotycyzowali?  I tu fantazja sięgnęła niemal mistycznej wizji - wymyślono coś, na co nie ma żadnego potwierdzenia. Na nowy mur położono granitową tablicę w 4 językach (il. 3), informującą, że jakoby są to fundamenty "kaplicy czeladników piekarskich z XV w."   To się nazywa fałszerstwem i jest to fałszerstwo piętrowe! Nie wiadomo co i kiedy, nie wiadomo czy w ogóle było to ostatecznie wybudowane, a także nic nie wiadomo o istnieniu przy tym kościele takiej kaplicy.  Przypomnę tutaj, że na widoku tego miejsca na planie Weynera z 1562 r.  nic tam takiego nie stoi. Dokumenty mówią z kolei o wielkich kłopotach finansowo-gospodarczych klasztoru w XV w. Jeśli chodzi o wartość historyczną tego muru jest ona niepokojąco bliska pleniącym się w naszym mieście krasnalom. Ze strachem myślę, czy któregoś dnia nie zastanę tam krasnala-piekarczyka. Tfu!!! Entenmark Entenmark (22:35)